Các tài nguyên của internet

      Mục đích của phần này là đưa cho bạn một khái niệm chính xác về những gì Internet cung cấp cho bạn. Nếu bạn nhìn trên các tiêu đề ở mục lục ở sau cuốn sách này, bạn sẽ thấy mỗi cái dựa trên một hoặc nhiều những tài nguyên này.

            Thư điện tử (Electronic Mail)

      Với tư cách một người dùng Internet, bạn có thể gửi và nhận các thông điệp tới bất kỳ ai trên Internet. Hơn nữa, bạn có thể làm như thế với các hệ thống thư tín khác - như CompuServe hay MCI Mail - có kết nối với Internet.

   Tuy nhiên, thư tín không đơn giản chỉ là những thông điệp cá nhân. Bất kỳ thứ gì có thể chứa trong một file văn bản đều có thể được gửi : file nguồn chương trình, quảng cáo, tạp chí điện tử...

   Khi bạn cần gửi một file nhị phân không thể trình bày như một văn bản thông thường - như trình biên dịch (compiled computer programs) hay ảnh đồ họa - có rất nhiều công cụ để mã hóa dữ liệu vào trong văn bản. Tại phía bên kia, người nhận giải mã dữ liệu văn bản một cách đơn giản ra dạng ban đầu của nó. 

   Vì vậy, bạn có thể gửi thực sự bất kỳ kiểu dữ liệu nào tới bất kỳ ai. Hệ thống thư điện tử Internet bản thân nó là một trục chính (và là động lực ban đầu) cho mạng máy tính.

    Thâm nhập từ xa (Remote Login)

    Bạn có thể dùng Telnet để thâm nhập tới một máy tính từ xa khác ở bất cứ đâu trên Internet. Chỉ khi bạn thiết lập được một mối liên kết, bạn mới có thể nhập mạng (trong khi bạn có một tài khoản người dùng hợp lệ trên máy tính đó). Từ khi đa số máy tính trên Internet sử dụng Unix, chúng tôi mượn danh từ thâm nhập mạng (login) của Unix.

   Một tài khoản được biết tới bởi một tên gọi là userid (User Identification). Một mã bí mật bạn cần gõ vào để chứng tỏ đó chính là bạn, được gọi là mật mã (password). Chừng nào bạn còn có một userid hợp lệ và mật mã, bạn có thể nhập vào bất kỳ một máy tính nào trên Internet.

   Như một dịch vụ công cộng, nhiều hệ thống dịch vụ Internet được cài đặt để cho bất kỳ ai cũng thâm nhập vào được, sử dụng tài khoản guest (khách). Ví dụ, ở Mỹ, có một hệ thống dự báo thời tiết trên toàn quốc. Ai cũng có thể thâm nhập vào hệ thống này và kiểm tra thời tiết.

      Dịch vụ Finger (Finger Service)

   Hầu hết các máy tính trên Internet đều cung cấp các công cụ cho phép bạn hỏi thông tin về cá nhân một người dùng nào đó. Dịch vụ này được biết tới với tên mô tả là Finger. Như bạn sẽ thấy, mọi người trên Internet thường được biết tới bằng userid của họ. Ví dụ, bạn có thể tìm ra rằng userid hardley được đăng ký cho Hardley Hahn.

   Chúng tôi dùng từ "Finger" không chỉ như một danh từ, mà còn như một động từ. Ví dụ, bạn có thể nghe ai đó hỏi: "Ai là userid TLN ?", một người thứ hai trả lời : "Tôi không biết. Sao chúng ta không finger anh ta và tìm ra?".

   Phụ thuộc vào dịch vụ finger được cài đặt như thế nào trên máy tính bạn liên hệ, bạn có thể tìm ra những thông tin khác về một cá nhân : số điện thoại, địa chỉ văn phòng...Thêm vào đó, một vài hệ thống finger cho bạn biết một người vào mạng lần cuối khi nào, và anh ta có thư chưa đọc không. Điều này thật thuận tiện, nếu bạn cần kiểm tra xem ai đó đã nhận một thông điệp quan trọng hay chưa.

  Cũng có một cách để bạn quy định theo ý mình một phần những gì người ta sẽ nhìn thấy khi họ finger tới userid của bạn. Bạn có thể chỉ ra những thông tin nhất định nào bạn muốn hiện lên. Ví dụ, một ông giáo sư có thể chỉ ra những giờ làm việc của ông ta. Một ai đó tổ chức một buổi dạ hội có thể đưa ra các hướng tới nhà cô ta. Bạn có thể làm hiện ra các thông tin này bất cứ lúc nào bạn muốn bằng cách finger vào userid của người đó.

 Bạn cũng có thể finger một máy tính, thay vì một userid. Trong trường hợp này, máy tính sẽ đáp lại bằng cách cho bạn thấy tóm tắt của tất cả các userid hiện thời đang thâm nhập vào (login).

  Cuối cùng, một vài hệ thống finger phục vụ cho những câu hỏi chung về những thông tin nhất định. Ví dụ, có một userid riêng và một máy tính tại Đại học Washington Seatle mà bạn có thể finger để hiện ra thông tin về những vụ động đất gần đây.

      Usenet

     Usenet - Tên này viết tắt của "User's Network" (Mạng của người sử dụng) - là một trong những lý do chính người ta sử dụng Internet. Usenet bản thân nó không phải là một mạng thực sự. Nó là một hệ thống của những nhóm thảo luận trong đó những bài riêng được phân phối trên toàn thế giới.

   Usenet có hàng ngàn nhóm thảo luận theo nghĩa đen, do đó điều gì đó xác định cho mọi người.

   Tại mỗi vị trí trên Internet (Internet site), người quản trị hệ thống quyết định cho truyền tải hoặc không truyền tải các nhóm thảo luận Usenet. Vì vậy, Usenet không phải là dùng được ở khắp mọi nơi. Hơn nữa, thậm chí những vị trí cung cấp phương pháp này sẽ không truyền tải mọi nhóm thảo luận có thể nhận thấy được.

      Anonymous FTP

  Như chúng tôi đã đề cập trong phần trước, dịch vụ FTP cho phép bạn sao chép file từ máy tính này sang máy tính khác. Anonymous FTP là một hệ thống, trong đó một tổ chức làm cho những file nào đó trở thành sử dụng công cộng được. Bạn có thể truy cập một máy tính như vậy bằng cách sử dụng userid là anonymous. Không mật mã đặc biệt nào cả.

   Anonymous FTP là một trong những dịch vụ Internet quan trọng nhất. Thực sự, mọi kiểu dữ liệu có thể được lưu trữ ở một vài nơi trên một vài máy tính, bạn đều có thể sử dụng miễn phí được. Ví dụ, rất nhiều chương trình được sử dụng trên Internet được tạo ra và bảo trì do những người khác nhau, phân phối những chương trình trên khắp thế giới thông qua Anonymous FTP. Bạn cũng có thể tìm thấy tạp chí điện tử, văn bản của các nhóm thảo luận Usenet, tài liệu kỹ thuật, và nhiều hơn nữa. Như một người sử dụng Internet còn non nớt, bạn sẽ phụ thuộc rất nhiều vào Anonymous FTP.

     Các Archie Server (Archie Servers)

    Có hàng ngàn các Anonymous FTP server trên toàn thế giới, cung cấp một số lượng khổng lồ các file. Vai trò của các Archie server là làm cho toàn bộ hệ thống trở nên quản lý được, bằng cách giúp đỡ bạn tìm kiếm những gì bạn muốn.

   Giả sử rằng bạn muốn một file xác định nào đó, chẳng hạn như một chương trình mà bạn đã nghe nói tới. Bạn có thể dùng một Archie server để nói cho bạn biết vị trí Anonymous FTP nào lưu trữ file đó. Khi bạn biết tên của vị trí này, thật là đơn giản để sử dụng FTP và nạp file đó xuống (download).

  Nếu bạn coi thế giới của Anonymous FTP như một thư viện toàn cầu khổng lồ, được thay đổi liên tục, thì bạn có thể nghĩ về các Archie server như là một danh mục. Thực tế, không có các Archie server, đa số các tài nguyên Anonymous FTP là không thể với tới.

  Cái tên "Archie" được đặt ra từ ý tưởng về một "archie server". Trong sự kính trọng với một khuynh hướng nổi tiếng của máy tính, người ta vướng bận trong những dấu hiệu cá nhân kỳ quặc, chúng tôi thường đề cập tới "Archie" như là một người. Ví dụ, bạn có thể hỏi ai đó : "Bạn có biết vị trí Anonymous FTP nào truyền tải tạp chí điện tử Unplastic News không ?". "Không, tôi không biết", bạn của bạn đáp, "Sao anh không hỏi Archie"?"

        Công cụ Talk (Talk Facility)

   Công cụ Talk thiết lập một kết nối giữa máy tính của bạn với một máy khác. Bạn có thể dùng mối kết nối này để gõ thông điệp đến và đi (tới khi bạn chán thì thôi).

   Điều vĩ đại của Internet Talk là nó giữ cuộc đối thoại với những người nào đó, bất kể họ ở xa tới đâu. Người khác thấy những gì bạn gõ khi bạn gõ nó, và các bạn có thể cùng gõ đồng thời, mà không trộn lẫn các thông điệp của các bạn với nhau.

       Internet Relay Chat (Cuộc trò chuyện tiếp sức Internet)

   Internet Relay Chat (IRC) giống như một công cụ Talk dành cho nhiều người đồng thời. Như bạn có thể hình dung, IRC được sử dụng thường xuyên, và cung cấp nhiều thứ hơn là một cuộc đàm thoại đơn thuần.

   Bạn có thể chiếm một phần trong những cuộc đàm thoại công cộng với một số lớn người. Những cuộc đàm thoại này được tổ chức rời rạc với rất nhiều chủ đề hay ý tưởng. Một cách luân phiên, bạn có thể sử dụng IRC để sắp xếp các cuộc đàm thoại riêng với những người bạn chọn, giống như một hội nghị qua điện thoại.

       Gopher

    Gopher cung cấp một loạt những menu, từ đó bạn có thể truy cập thực sự vào mọi loại thông tin văn bản, kể cả nó được cung cấp bởi tài nguyên Internet khác. Có rất nhiều hệ thống Gopher trên Internet, mỗi cái được quản trị một cách cục bộ. Mỗi Gopher chứa bất kỳ thông tin nào mà những người dùng Gopher cục bộ quyết định chia sẻ.

   Trong khi một vài Gopher là những hệ thống đơn độc, đa số Gopher được cài đặt để kết nối tới những Gopher khác. Ví dụ, bạn đang sử dụng một Gopher ở California. Với một sự chọn lựa đơn giản trên menu, bạn có thể kết nối với một Gopher khác ở Châu Phi hay ở Nam Mỹ. Điều làm cho những Gopher mạnh mẽ như vậy là bất kỳ bạn đang sử dụng Gopher nào và loại thông tin gì, giao diện luôn là một menu đơn giản giống nhau.

       Veronica và Jughead

    Không ai thực sự biết có bao nhiêu Gopher trên thế giới. Nói đầy đủ là có rất nhiều, tất cả đều có một loạt đề mục menu cung cấp thông tin và dịch vụ.

  Veronica là một công cụ theo dõi rất nhiều menu Gopher trên khắp thế giới. Bạn có thể sử dụng Veronica thực hiện việc tìm kiếm và quan sát tất cả các đề mục menu có chứa những từ khóa nhất định (những gì bạn chỉ ra). Jughead làm cùng một việc đó với một nhóm đặc biệt của các Gopher menu.

   Kết quả tìm kiếm của Veronica hay Gopher là một custom menu, chứa những đề mục được tìm thấy. Việc lựa chọn bất kỳ đề mục nào từ menu này sẽ tự động kết nối bạn với Gopher thích hợp, nơi mà có thể nó ở đó. Thực ra trừ khi bạn hỏi một cách đặc biệt, bạn thậm chí không biết bạn đang sử dụng máy tính nào, và nó ở nước nào. Thật là ngạc nhiên.

      Các Wais server (Wais Servers)

   Những Wais server cung cấp một phương pháp khác để tìm kiếm thông tin được trải ra trên khắp Internet. Wais có khả năng truy cập một số lớn các cơ sở dữ liệu (data base). Để khởi đầu, bạn nói cho Wais biết bạn muốn tìm cơ sở dữ liệu nào. Tiếp theo, bạn chỉ ra một hay nhiều từ khóa để tìm. Wais sẽ tìm tất cả các từ trong mọi mục trong tất cả các cơ sở dữ liệu mà bạn chỉ ra.

  Kết quả tìm kiếm của Wais là một danh sách các mục, được lựa chọn từ nhiều cơ sở dữ liệu, có vẻ giống cái mà bạn thích. Wais trình bày chúng như một menu, với những đề mục thích hợp trước. Từ danh sách này, bạn có thể yêu cầu Wais hiển thị bất kỳ mục nào hấp dẫn bạn.

  Tên "Wais" là do "Wide Area Information Service" (Dịch vụ thông tin diện rộng), và được phát âm là "Wayz".

      World - Wide Web

  World - Wide Web - thường được gọi là Web - là một công cụ dựa trên hypertext cho phép bạn lấy được và hiển thị cơ sở dữ liệu bằng cách tìm từ khóa. Điều làm cho Web mạnh mẽ như vậy là ý tưởng về hypertext : dữ liệu chứa các liên kết tới dữ liệu khác.

    Chẳng hạn, khi bạn đọc một vài thông tin, bạn sẽ chú ý rằng những từ nhất định và những câu nhất định được đánh dấu một cách đặc biệt. Bạn có thể bảo Web nhảy tới một trong những từ đó. Nó sẽ theo mối liên kết, tìm ra thông tin thích hợp và hiển thị nó. Bằng cách này, bạn có thể nhảy từ nơi này tới nơi khác, theo những liên kết logic trong dữ liệu.

      Các thư mục White Pages

   Trong phạm vi tràn ngập khắp thế giới của Internet, không có gì quan trọng hơn các địa chỉ điện tử cá nhân. Chỉ khi bạn biết địa chỉ của ai đó, bạn mới có thể gửi thư, đàm thoại bằng Talk, hoặc thậm chí tìm hiểu thêm về người đó bằng cách dùng Finger.

   Bạn sẽ làm gì, khi mà bạn muốn liên hệ với một người, mà bạn không biết địa chỉ của họ? Bạn sử dụng một trong số các thư mục White Pages. Dĩ nhiên tên này nhắc chúng ta nhớ về danh bạ điện thoại.

  Tuy nhiên, bản sao điện tử này lại khác xa, chủ yếu vì không có một thư mục Internet đơn lẻ. . Không có một tổ chức hay cá nhân nào chịu trách nhiệm, nên cũng không ngạc nhiên khi không có một nguồn trung tâm các tên và địa chỉ.

  Thay vào đó, có một số thư mục White Pages khác nhau - những server có mục đích đặc biệt - mà bạn có thể tìm một tên. Khi bạn đánh mất tờ ghi địa chỉ của ai đó trong kỳ nghỉ mới đây của bạn. Có cơ hội là White Pages có thể giúp bạn theo dõi địa chỉ điện tử của những người quen của bạn, trong khi anh ta hay cô ta là một người sử dụng Internet. (Và tại sao bạn lại sẽ giao thiệp với một người không phải là người dùng Internet ?)

      Các tạp chí điện tử (Electronic Magazines)

  Internet được làm chủ bởi rất nhiều tạp chí xuất bản điện tử. Đó là những bài được lưu trữ như các file văn bản, có thể truy cập từ một bài đến tất cả. Một vài tạp chí điện tử là những tờ báo uyên bác, chủ yếu hấp dẫn những nhà chuyên môn. Những tạp chí khác làm tất cả mọi người thích thú.

   Có hai cách phân phối các tạp chí điện tử. Một vài tạp chí chứa một danh sách địa chỉ thư điện tử (mailing list - danh sách địa chỉ e-mail của người dùng mạng). Khi một sự phát sinh mới tới, nó được gửi tới bạn như một thông điệp mail. Các tạp chí khác được lưu trữ tại các vị trí anonymous FTP nổi tiếng. Bạn có thể chép xuống, kể cả những gì phát sinh trước đó, bất kỳ lúc nào bạn muốn.

      Các danh sách địa chỉ thư điện tử (Mailing lists)

   Một Mailing list là một hệ thống có tổ chức, trong đó một nhóm những người được gửi các thông điệp thuộc về những chủ đề riêng biệt. Những thông điệp này có thể là các bài báo, lời giải thích, hoặc bất kỳ cái gì thích hợp với chủ đề này.

  Tất cả các Mailing list - có hàng ngàn cái như vậy - có một người nào đó chịu trách nhiệm. Bạn có thể đặt trước hoặc thôi đặt trong danh sách này bằng cách gửi một thông điệp tới địa chỉ thích hợp. Rất nhiều mailing list được "điều tiết", nghĩa là có ai đó quyết định những tài liệu nào được nhận. Những danh sách khác sẽ chấp nhận và gửi đi những thông điệp từ bất kỳ ai.

  Nếu bạn cảm thấy cô đơn và bị bỏ rơi, việc đặt mua một nắm các mailing list sẽ bảo đảm giữ cho hộp thư điện tử của bạn luôn luôn đầy tới mức giới hạn.

       Các BBSs của Internet

  Một BBS, hay Bulletin Board System, là một kho chứa các thông điệp và các file, thường cống hiến cho các chủ đề riêng biệt. Để sử dụng BBS, bạn kết nối tới nó, và lựa chọn nhữngđề mục từ một loạt các menu.

  Một cách tiêu biểu, một BBS sẽ được bảo trì bởi một cá nhân hoặc một tổ chức. Có vô số các hệ thống BBS trên thế giới, đa số chúng được với tới bằng dây điện thoại. Internet có nhiều BBS bạn có thể với tới bằng cách dùng Telnet.

      Các trò chơi

   Nơi nào có máy tính mà lại không có trò chơi? Tất nhiên, có rất nhiều trò chơi trên máy tính bạn có thể chép xuống thông qua Anonymous FTP và chạy nó trên máy tính của bạn. Tuy nhiên, cũng có nhiều trò chơi đặc biệt trên mạng, sử dụng những lợi điểm của các công cụ Internet.

  Ví dụ bạn có thể chơi các trò Chess (Cờ Vua) và Go (Đi) với những người khác trên Internet. Hoặc bạn có thể chơi trò Diplomacy (Thuật ngoại giao) bằng thư điện tử. Có thể bạn sẽ thích một cuộc không chiến giả lập giữa các tàu vũ trụ, dựa trên Cuộc du hành Ngôi sao. Có lẽ bạn cũng sẽ thích sử dụng kỹ năng của bạn như một lập trình viên để chơi trò Core War, một trò chơi trong đó những người chơi sử dụng những chương trình viết bằng hợp ngữ (assembly language program) (cho một máy tính ảo) để thống trị và điều khiển bộ nhớ của máy tính này.

  Bất kỳ khuynh hướng nào của bạn, bạn đều có thể tìm thấy trên Internet. Nhưng đừng nói với ông chủ của bạn và những nhà cầm quyền điều đó. Chắc chắn, số lượng tiền bạc và thời gian khổng lồ được chi phí để bảo trì Internet là không được dùng hết, vì vậy chúng ta làm sửng sốt bản thân với các trò chơi. (Hay là họ ?)

      MUD

  MUD, hay Multiple User Dimension, là một chương trình máy tính cung cấp thực tế ảo (virtual reality). Để tham dự vào MUD, bạn dùng Telnet để kết nối tới một MUD server, giữ một vai trò, và khảo sát. Khi bạn làm thế, bạn tương tác với những người khác đang diễn vai trò của họ. Nói cách khác, MUD cho phép bạn luyện tập trí tưởng tượng và khả năng giả vờ của bạn, giống như chơi trò Dungeons and Dragons (Ngục tối và những con rồng) hoặc thăm một quán rượu của người độc thân.

   Điều bảo đảm còn lại là MUD phức tạp, mê hoặc và gây nghiện ngay lập tức. Khi bạn đi quanh các thực tế ảo của một MUD riêng biệt, bạn có thể nói chuyện với mọi người, giải trò xếp hình, khám phá những nơi xa lạ (như các hang động), và thậm chí tạo ra một vài thực tế của chính bản thân bạn. 

(Theo "INTERNET tham khảo toàn diện" )